Στην εποχή του ‘Μένουμε Σπίτι’ μπορούμε άραγε όλοι να μείνουμε μέσα; Αν το σπίτι μου είναι το πεζοδρόμιο ή ένα δημόσιο πάρκινγκ τότε που μένω;
Μένοντας λοιπόν στην πολυτέλεια του σπιτιού μου άρχισα να διαβάζω και να βλέπω ντοκιμαντέρ για ένα μεγάλο πρόβλημα των ΗΠΑ (πέρα από τους χιλιάδες νεκρούς από την υπάρχουσα πανδημία), που για άλλη μία φορά κατέστρεψε αυτήν την όμορφη αλλά ψευδή εικόνα του αμερικάνικου ονείρου, της χώρας των ευκαιριών, και της συνεχούς εξέλιξης. Σε μία χώρα με 565 δισεκατομμυριούχους και πάνω από 40 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας αξίζει να αναλογιστούμε τι σημαίνει ‘ανάπτυξη’, ‘πλούτος’ και ‘παροχές’ σε μία χώρα που στο σύγχρονο κόσμο απότελει το ‘υπόδειγμα’ όλων των ανέπτυγμένων και αναπτυσσόμενων κρατών.
Θα επικεντρωθώ στην πολιτεία της Καλλιφόρνια που αντιμετωπίζει και το μεγαλύτερο πρόβλημα καθώς έχει το 50% των αστέγων της χώρας. Ο κυβερνήτης εκτιμά σε τελευταίες δηλώσεις του ότι τις επόμενες μέρες πάνω από 60.000 άστεγοι θα προσβληθούν από τον ιό λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης. Ο ίδιος κυβερνήτης στις αρχές του έτους σε λόγο του τόνιζε την ανάγκη να τέθει το ζήτημα της στέγασης σε πρωταρχικής σημασίας. Δεν τέθηκε φυσικά σαν θέμα η αιτία που μένουν άνθρωποι άστεγοι στην πιο πλούσια πολιτεία των ΗΠΑ αλλά το να μην ζουν στα πεζοδρόμια, οπού είναι εμφανείς στους τουρίστες και τους κατοίκους. Είναι ευκολότερο το να κρυφτούν πάνω από 100.000 άστεγοι κάτω από το χαλί από το να βρεθεί η λύση στο να μην υπάρξει αυτή η κατάσταση εξ αρχής.
Ας δούμε όμως τα πράγματα από την πλευρά του ίδιου του άστεγου. Πολλοί όταν ερωτούνταν για ποιο λόγο είναι άστεγοι δεν απαντούν αυτό που θα πίστευε κανείς (π.χ. ότι είναι άνεργοι, εθισμένοι σε ουσίες κ.ο.κ). Για πολλούς η επιλογή του να ζήσουν στον δρόμο μοιάζει πιο πολύ με ανάγκη, αφού στην πλειονότητα τους διαθέτουν κάποια δουλειά αλλά τα χρήματα που τους προσφέρει δεν αρκούν για την συντήρηση μίας κατοικίας λόγω των εξωφρενικά αυξημένων αξιών γής στην περιοχή. Το ακόμα πιο παράξενο είναι ότι για πολλούς η επιλογή αυτού του τρόπου ζωής (ιδιαίτερα σε αυτήν την πολιτεία) έχει μετατραπεί σε κάποιου είδους νέα μόδα.
Έτσι τη ίδια στιγμή στην Καλλιφόρνια μία νέα ‘βιομηχανία’ ανθίζει και μία νέα τάξη αστέγων γεννιέται. Άτομα που αντιτίθενται στην ιδιοκτησία ή αλλά που διαφωνούν με την ανάγκη του ανθρώπου να αποκτά ρίζες σε ένα τόπο, να εγκαθίσταται. Οι περισσότεροι κατ’επιλογή άστεγοι προτιμούν αυτόν τον τρόπο ζωής λόγω της ελευθερίας που προσφέρει, της δυνατότητας να βρίσκεσαι κάθε μέρα σε άλλη πόλη και να έχεις την επιλογή να δουλεύεις (σε εφήμερες εργασίες) μόνο για να αποκτήσεις τα απολύτως απαραίτητα: φαί, καθαριότητα και νέες εμπειρίες. Δημιουργείται έτσι μία νέα κατηγορία πολίτη, ενός αστικού νομά.
Η ιδεολογία του αστικού νομά προτάσει την αποκοπή από τον υλικό κόσμο, την απεξάρτηση από τα αντικείμενα, ακόμα και μία αντίσταση στο αμερικανικό σύστημα που δημιουργεί στο άτομο αυτόν τον εθισμό και την φιλοδοξία με μοναδικό σκοπό την αύξηση των χρηματικών απολαβών και την απόκτηση του καλύτερου ή ακριβότερου, με αποτέλεσμα να δημιουργεί ανθρώπους που ποτέ δεν είναι ικανοποιημένοι ούτε από τον εαυτό τους ούτε από αυτά που έχουν.
Από την άλλη δεν είναι λίγοι και αυτοί που μόνο φαινομενικά υιοθετούν αυτήν την σκέψη. Με το να αφήσουν το σπίτι τους θεωρούν ότι αντιτίθονται στην ιδιωτική κατοχή υλικών ενώ συνεχίζουν να χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο τους (συνήθως και σαν χώρο κατοικίας), ή νοικιάζουν κάποιο κρεβάτι από μια εταιρία που κερδοφορεί παρέχοντας χώρο διαμονής και πολλές παροχές (δωρεάν ίντερνετ, χώρο εργασίας και αναψυχής κ.α). Έτσι καταλήγουν να ξοδεύουν μηνιαία πολλά περισσότερα χρήματα για την διατήρηση αυτού του τρόπου ζωής, ενώ πολλές φορές τον υπερπροβάλουν στον κοινωνικό περίγυρώ τους και τα social media για να υπενθυμίζουν πόσο σκεπτόμενοι και ‘αντιδραστικοί’ είναι. Και κάπου εδώ βρίσκεται η ειρωνία.
Αφού έχεις την πολυτέλεια να ‘αντισταθείς’ στο σύστημα αφήνοντας το σπίτι σου, πιστεύωντας ότι έτσι προσφέρεις στην κοινωνία και προτείνεις ή διεκδίκεις κάποια βελτίωση γιατί μετατρέπεις τον εαυτό σου σε άστεγο αντί να βοηθάς κάποιον άστεγο να αποκτήσει σπίτι, να ζει σε σωστές συνθήκες υγιεινής;
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ένα σχόλιο ενός άστεγου (όχι λόγω μόδας) στο Λος Άντζελες ο οποίος θεωρεί ότι η κυβέρνηση απλά αναπαραγάγει το πρόβλημα του και πολλών άλλων, αλλά και από την άλλη πλευρά όταν μένει κανείς για αρκετό καιρό άστεγος αρχίζει να χάνει την ελπίδα του και να μην τον ενδιαφέρει να πλυθεί, να ντυθεί με καθαρά ρούχα, να ψάξει για δουλειά ακόμα και αν αυτά του παρέχονταν. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση πολλών αστέγων στα ντοκιμαντέρ που παρακολούθησα στην ερώτηση ‘Τι κάνεις για το γεγονός ότι είσαι άστεγος;’. Η πιο συχνή απάντηση ήταν ‘Περιμένω’.
Το πρόβλημα είναι ότι σε κανέναν δεν μοιράζονται ευκαιρίες μόνο επειδή έχει υπομονή. Συνήθως πρέπει να πράττεις για να δεις αποτέλεσμα ή και βελτίωση. Είναι σαν να πατάς το κουμπί της ΄παύσης΄ στη ζωή σου. Όσο περισσότερο ζεις σε παύση ξεχνάς ότι είσαι ο μόνος που μπορεί να ξαναπατήσει το ίδιο κουμπί για να προχωρήσεις μπροστά.
_Κατερίνα Καραϊωάννογλου