‘Μετά την υπερρεαλιστική επανάσταση, οι ποιητές δεν έχουν ιδιαίτερο μήνα για να υμνήσουν, υμνούνε όλους τους μήνες. Κι όμως υπάρχουν συνδετικοί κρίκοι στις λέξεις: Μάης – Ποιητές. Οι ποιητές σκορπίζουν το αίμα τους σ’ αυτή την πολύτιμη τρέλα που τους κατακαίει. Η εργατική τάξη σκορπίζει το πολύτιμο αίμα της για την καταξίωση δικαιωμάτων της. Το κόκκινο, λοιπόν, είναι το κυρίαρχο χρώμα που φωτίζει και τους δύο: Εργάτες και ποιητές’
_Μίλτος Σαχτούρης
Η πρώτη του Μάη είναι μέρα ορόσημο για τους αγώνες του εργάτη. Οι αιματοβαμμένες εξεγέρσεις των εργατών του Σικάγο στις αρχές Μάη του 1886 άνοιξαν το δρόμο για μεγαλύτερες εξεγέρσεις σε όλο τον κόσμο, καθώς και στην Ελλάδα. Δύο χρόνια μετά οι καπνεργάτες της Δράμας διεκδικούν δεκάωρη εργασία. Και αυτό δεν θα είναι το τέλος του αγώνα.
Μέρα Μαγιού μού μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω,
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες κι ανέβαινες απάνω
Στο λιακωτό και κοίταζες και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης
_Επιτάφιος, Γιάννης Ρίτσος
9 Μαΐου 1936*, η μέρα που οι πρωτες κυλίδες αίματος πέφτουν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ο εικοσιπεντάχρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούτσης κείτεται στην άσφαλτο. Σύντροφοί του από το Κοµµουνιστικό Κόµµα ξηλώνουν µια πόρτα και µεταφέρουν πάνω της το νεκρό κορµί και οργισµένοι κατευθύνονται προς το ∆ιοικητήριο. Κάποιοι βάφουν κόκκινα τα µαντίλια τους από το αίµα του άτυχου νεαρού που έτρεχε στους κροτάφους. Μέσα στις επόµενες ώρες θα σκοτωθούν άλλοι εννέα εργάτες. Ξαφνικά ακούγονται νέοι πυροβολισµοί. Ο όχλος αφήνει στο έδαφος την πόρτα µε το πτώµα και πέφτει στο χώµα να προστατευτεί. Στη µέση αποµένει µονάχα η Κατίνα. Γονατίζει ολοµόναχη πάνω από τον Τάσο και αρχίζει να του χαϊδεύει το πρόσωπο, να µπλέκει τα δάχτυλα στα µαλλιά του, να τον φιλάει στο στόµα προσπαθώντας να του δώσει πνοή ζωής. Η εικόνα της μητέρας του να σπαράζει πάνω από το άψυχο κορμί μένει χαραγμένη στην ιστορία και είναι η έμπνευση του Γιάννη Ρίτσου για την συγγραφή της γνωστότερης ίσως ποιητικής του συλλογής, του ‘Επιτάφιου’.
Ετούτη η μάντρα αντίκρυ σου, το σύνορο του κόσμου.
[...]
Σιχαίνεσαι τους ζωντανούς; Μην κλαις τους σκοτωμένους!
Απ’ τα ιερά τους κόκκαλα, πρώτη του Μάη και πάλι,
θα ξεπηδήσει ο καθαρμός κ’ η λεφτεριά του ανθρώπου.
_ Πρωτομαγιά 1944, Κώστας Βάρναλης
1η Μαΐου 1944, η επιλογή της μέρας για την προγραμματισμένη εκτέλεση μοιάζει κάπως συμβολική. Ως αντίποινο για την δράση του ΕΛΑΣ ενάντια στην γερμανική κατοχή και συγκεκριμένα για τη δολοφονία του διοικητή και υποστρατήγου των ναζί στην περιοχή των Μολάων Λακωνίας στις 27 Απριλίου του ίδιου έτους, αποφασίστηκε η εκτέλεση προς παραδειγματισμό 200 κοµµουνιστών, κρατούμενων της Ακροναυπλίας και της Ανάφης από το 1936 και την δικτατορία του Μεταξά.
‘Οταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά, δεν πεθαίνει ποτές’ γράφει ο Μ. Ρεμπούτσικας σε σημείωμα που αφήνει στον δρόμο προς το θάνατο.
Πλατεία Κοτζιά, 1η Μαΐου 1975. Πορεία και εορτασμοί με ιδιαίτερη σημασία αφού σφραγίζουν το τέλος της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά
ποιες μπόρες φέρνεις
και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές;
_Παράξενη πρωτομαγιά, Νίκος Γκάτσος
Η μέρα αυτή δεν πρέπει να είναι μία ξεχασμένη επέτειος αλλά μία ημέρα μνήμης των αγώνων και των νεκρών, ένα έναυσμα για νέες διεκδικήσεις σε κάθε τομέα μίας κοινωνίας που προοδεύει και μαζί της πρέπει να προοδεύουν και τα δικαιώματα. Εξάλλου αν δεν σε έπεισαν τόσοι μεγάλοι ποιητές τα έχει πει και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου ‘Δεν είν’ αργία, είν’ απεργία.Παλεύει η εργατιά.’ Ίσως λοιπόν του χρόνου θα πρέπει να ξανασκεφτείς αν αξίζει περισσότερο να βγεις στο δρόμο ή να κάνεις το ανέμελο πικ νικ σου στο πάρκο (γι’αυτό υπάρχει και η 2η Μαΐου).
_Κατερίνα Καραϊωάννογλου
*Ναι καλά είδες και δεν είναι τυπογραφικό. Οι αγώνες για διεκδίκηση των εργατικών διακιωμάτων έχουν ξεκινήσει από τις 29 Απριλίου. Στις 9 Μαΐου ξεκινά γενική απεργία στη Θεσσαλονίκη, στην οποία συμμετέχουν και άλλοι κλάδοι σε ένδειξη συμπαράστασης στους καπνεργάτες. Οργανώνονται συλλαλητήρια και πορείες σε πολλά αστικά κέντρα της βορείου Ελλάδας,