Οι ένοπλες επιθέσεις στο σχολικό περιβάλλον, φαινόμενο μάλλον ξένο για την ελληνική πραγματικότητα, έχει μετατραπεί στις ΗΠΑ σε βαθιά πληγή. Και ίσως κάποιοι θεωρούν πως δεν τους αφορά. Η απευαισθητοποίηση, όμως, για κάτι που δε μας αγγίζει άμεσα, έχει αναδειχθεί -κατά τη γνώμη μου- στη μεγαλύτερη μάστιγα της ανθρωπότητας. Κι αυτό που φαντάζει μακρινό, στην πραγματικότητα είναι κοντινό, δική μας πληγή. Ας μελετήσουμε, λοιπόν, αυτό το ζήτημα λίγο παραπάνω.
Αφορμή για αυτό το κείμενο αποτέλεσε η μεγάλη διάδοση που είχε πρόσφατα στα ΜΜΕ ένα tweet του δημοσιογράφου Robert Klemko. Σε αυτό διατυπωνόταν η διαπίστωση πως λόγω της κοινωνικής αποστασιοποίησης και της συνεπαγόμενης διακοπής των σχολικών μαθημάτων ο Μάρτιος του 2020 ήταν ο πρώτος μετά το 2002 χωρίς πυροβολισμούς σε σχολικό περιβάλλον. Μολονότι η συγκεκριμένη δήλωση δεν επαληθεύεται, καθώς και το Μάρτιο του 2010 δεν είχαν σημειωθεί ένοπλες επιθέσεις σε σχολεία, η ουσία δεν αλλάζει. Εδώ και μία εικοσαετία το φαινόμενο αυτό στις ΗΠΑ έχει γιγαντωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι «σχολικοί πυροβολισμοί» μαζί με αυτούς που διαδραματίζονται εκτός σχολείου να αποτελούν το κύριο αίτιο θανάτου σε παιδιά και εφήβους.
Σημείο εκκίνησης αυτής της θλιβερής κανονικότητας θεωρείται η επίθεση που πραγματοποιήθηκε σε λύκειο του Columbine (Κολοράντο) τον Απρίλιο του 1999. Δύο δεκαεννιάχρονοι άρχισαν να πυροβολούν τους συμμαθητές τους, με συνέπεια να βρουν τραγικό θάνατο 13 άνθρωποι (12 μαθητές και 1 καθηγητής) και άλλοι 24 να τραυματιστούν. Μάλιστα είχαν τοποθετήσει αυτοσχέδιες βόμβες στους χώρους του σχολείου, οι οποίες όμως απέτυχαν να πυροδοτηθούν με αποτέλεσμα να αποφευχθεί μία μεγαλύτερη τραγωδία. Οι δύο νέοι τελικά αυτοκτόνησαν στη βιβλιοθήκη του σχολείου χωρίς να έχουν πετύχει τον στόχο τους, να προκαλέσουν τη μεγαλύτερη σύγχρονη «σφαγή» στις ΗΠΑ.
Έκτοτε έγιναν προσπάθειες να ληφθούν μέτρα πρόληψης και προστασίας, οι λεγόμενες πολιτικές μηδενικής ανοχής (zero-tolerance policies), οι οποίες συχνά κατακρίθηκαν ως ιδιαίτερα αυστηρές και παρεμβατικές. Ο αριθμός ωστόσο των επιθέσεων και συνεπώς των θυμάτων συνεχίζει να αυξάνεται, γεγονός που αναπόφευκτα συνδέεται με την εδραιωμένη σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ οπλοκατοχή. Όσο η πρόσβαση στα όπλα και η κατοχή τους ευοδώνονται από το νόμο, τόσο μάταιες θα αποβαίνουν οι όποιες προσπάθειες.
Σύμφωνα με τον οργανισμό EveryTown για την προστασία έναντι των όπλων, 100 Αμερικανοί χάνουν τη ζωή τους καθημερινά από πυροβολισμούς, αριθμός 25% μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο σε κάθε άλλη ανεπτυγμένη χώρα. Η δε προσβασιμότητα στα όπλα τριπλασιάζει τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Ταυτόχρονα, όσον αφορά σε παιδιά και νέους, καταγράφονται 1700 θάνατοι από πυροβολισμό ετησίως.
Η συνδρομή της στατιστικής στην κατανόηση της έκτασης του προβλήματος είναι σαφώς σπουδαία, όμως η μετατροπή της ανθρώπινης ζωής σε αριθμό μπορεί να απομακρύνει από την ουσιαστική ευαισθητοποίηση και ενσυναίσθηση. Πώς νιώθει ένα παιδί όταν έχει μετατραπεί σε φυσιολογικότητα μία πιθανή επίθεση στο σχολείο του, στο χώρο που μαθαίνει, εξελίσσεται, κοινωνικοποιείται, κάνει όνειρα; Πώς καταφέρνουν να αποδεχτούν και να συμφιλιωθούν με το τραύμα οι επιζήσαντες τέτοιων επιθέσεων; Φόβος, άγχος, αδυναμία εμπιστοσύνης στους άλλους, χαμένη ανεμελιά: το τέλος της παιδικότητας.
Ένα σποτ που δημιουργήθηκε από την οργάνωση Sandy Hook Promise και δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβριο του 2019 αποτυπώνει όλες αυτές τι αγωνίες με άμεσο και καθηλωτικό τρόπο. «Τα απαραίτητα για την επιστροφή στο σχολείο» -θέμα του σποτ- ίσως δεν είναι αυτά που μας έρχονται πρώτα στο μυαλό. Θα προτιμήσω, όμως, να μην περιγράψω το βίντεο, αλλά θα παροτρύνω να το δείτε!
Τα σχολεία δεν πρέπει να μετατρέπονται σε εμπόλεμες ζώνες και τα παιδιά σε μελλοθάνατους…
/δ