“Requiem for a dream”, “Basketball diaries”, “Trainspotting”, ταινίες που σχεδόν όλοι έχουν δει και που στελεχώνουν τις περισσότερες must-watch λίστες. Κοινός παρονομαστής και των τριών αποτελεί η καταστροφική εξάρτηση των ηρώων από τα ναρκωτικά. Παρακολουθώντας τες νοιώθεις έναν κόμπο στο στομάχι, σοκάρεσαι, θλίβεσαι, συμπονείς. Κάποιοι ίσως έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις στο οικείο τους περιβάλλον. Όμορφα που θα ήταν να περιορίζονταν μόνο στις ταινίες.
Ας μιλήσουμε, λοιπόν για πραγματικούς ανθρώπους.
Πριν δύο χρόνια είχα συμμετάσχει σε ένα σεμινάριο για τη χρήση ουσιών, το οποίο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το αυτοδιοικούμενο ακόμα τότε ΚΕΘΕΑ . Έτσι, μία από τις δράσεις μου έδωσε την ευκαιρία να παρακολουθήσω διά ζώσης τη ραδιοφωνική εκπομπή «Επί τόπου στροφή». Ας σημειωθεί πως βασικοί συντελεστές του εν λόγω προγράμματος αποτελούν παιδιά –πρώην χρήστες- που ανήκουν ακόμα στην κοινότητα του ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ ή έχουν ξεκινήσει την προσπάθεια επανένταξης. Η εκπομπή που παρακολούθησα εκείνο το Μάιο του 2018 ηχογραφούνταν με αφορμή την «Ημέρα της Οικογένειας». Για αυτό το λόγο, εκτός από τα παιδιά και έναν καλεσμένο ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή παρευρίσκονταν και οι γονείς τους. Ας ονομάσουμε τα παιδιά Χ, Ψ και Ω.
Η αλήθεια είναι πως ένιωθα πολύ μουδιασμένη. Δεν ήξερα πώς να συμπεριφερθώ και αυτό με έκανε κάπως απόμακρη αρχικά. Δεν ήθελα να νιώσουν ότι τους αντιμετωπίζω σαν αντικείμενο μελέτης, αλλά κατέληγα να μην μπορώ να αρθρώσω λέξη. Προς ανακούφιση και ευχάριστη έκπληξή μου όμως, εκείνοι προσέγγισαν εμένα. Ο Χ είχε τελειώσει δημοσιογραφία και μολονότι εκείνη την περίοδο δεν εργαζόταν πάνω στο αντικείμενό του, φιλοδοξούσε να ασχοληθεί με την ερευνητική δημοσιογραφία. Ο Ψ σπούδαζε μαγειρική και μάλιστα ετοιμαζόταν να κάνει την πρακτική του σε κοσμοπολίτικο θέρετρο. Φαίνονταν άνετοι, με αυτοπεποίθηση και χιούμορ. Τίποτα δεν πρόδιδε ότι κάποτε είχαν χάσει τον έλεγχο και τον εαυτό τους.
Από την άλλη, η Ω είχε μόνο λίγο καιρό στην κοινότητα και δε φαινόταν τόσο πρόθυμη να μιλήσει. Ίσως ήταν ακόμα φοβισμένη, ανέτοιμη. Μετανιώνω που δεν τόλμησα να της μιλήσω εγώ, μόνο την παρατηρούσα. Διέφερε από τους άλλους δύο. Το βλέμμα, οι κινήσεις, η ομιλία της χαρακτηρίζονταν από κάτι αυθόρμητο και φευγαλέο, ίσως καλύτερα από κάτι ακατέργαστο. Εκεί, ακριβώς μπροστά στα μάτια μου ξεδιπλώνονταν δύο διαφορετικά στάδια μιας κλιμακούμενης αλλαγής: η Ω στο στάδιο της κοινότητας ακόμα κάπως θολωμένη και οι Χ και Ψ στο στάδιο της επανένταξης πιο σταθεροί και σίγουροι. Μία παραστατική και ηχηρή αντίθεση, η οποία κατόρθωσε να αποτυπώσει το μεγαλείο της δύναμης και του θάρρους όποιου παλεύει να επιστρέψει, που κατόρθωσε να αποτυπώσει μία θριαμβευτική εξέλιξη.
Από τους γονείς δεν μπόρεσα να μην ξεχωρίσω τον πατέρα του Ψ. Δε δίστασε να μιλήσει με απόλυτη ειλικρίνεια. Παραδέχτηκε πως για να βοηθήσει το γιο του σε αυτό το «ταξίδι της παλιννόστησης» όφειλε πρώτα να αλλάξει ο ίδιος, να μάθει να ακούει, να κατανοεί. Ομολόγησε, επίσης, πως υπήρξαν στιγμές που ένιωθε ότι θα καταρρεύσει και τότε αντλούσε δύναμη και κουράγιο από το πείσμα του Ψ να φέρει εις πέρας αυτόν τον αγώνα αναχαιτίζοντας όλες τις δυσκολίες, να επιστρέψει. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διήγησης του πατέρα του ο Ψ δεν έβγαλε λέξη, φαινόταν σχεδόν ανέκφραστος. Κι όμως αυτή η διάχυτη σιγή που δημιουργήθηκε για λίγο, έδωσε σε όλους το χρόνο να πάρουν μία ανάσα. Όλοι ήμαστε συγκινημένοι, περήφανοι, μα σα να είχαμε κάνει μία σιωπηρή συμφωνία να τιμήσουμε την στιγμή χωρίς κανένα υπερφίαλο μελοδραματισμό.
Μακριά, λοιπόν, από τις ταινίες, οι αληθινές ιστορίες επανένταξης σε συγκινούν βαθιά και αναπτερώνουν το αίσθημα πως οι άνθρωποι έχουν γεννηθεί αγωνιστές σε μία ζωή σμιλεμένη από ένα σύνολο βίαιων συγκρούσεων.
/δ